de achtergrond van de zaak
Het Duitse mediaconglomeraat RTL heeft een rechtszaak aangespannen tegen Grupo Pestana, een aandeelhouder in het hotelmanagement in Portugal, op basis van de ontvangst en verspreiding van RTL-uitzendingen in de hotels van Grupo Pestana zonder voorafgaande toestemming.
Technisch gezien kan het vrij te ontvangen RTL-kanaal in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland worden ontvangen via alle bestaande televisieontvangstmogelijkheden, waaronder satelliet, kabel, IP, OTT/internet en terrestrische televisie. Aangezien haar satellietsignaal technisch in verschillende andere Europese landen, waaronder Portugal, te ontvangen was, had RTL licentieovereenkomsten voor dat signaal met kabelexploitanten en bepaalde hotels in de hele EU. RTL beweerde dat Grupo Pestana de RTL-kanalen zonder toestemming ter beschikking stelde en eiste schadevergoeding en preventieve maatregelen. In reactie hierop beriep Grupo Pestana zich op de Portugese wet en beweerde dat hotels vrijgesteld waren van auteursrechten en aanverwante vergoedingen voor louter signaalontvangst.
RTL spande een rechtszaak aan en drong er bij het Tribunal da Propriedade Intelectual (Hof voor Intellectueel Eigendom in Portugal) op aan om te verklaren dat voorafgaande toestemming verplicht was voor het uitzenden van haar programma's via doorgifte. Het Portugese Gerechtshof voor Intellectueel Eigendom verwierp de eisen van RTL en stelde dat de uitzendingen weliswaar een mededeling aan het publiek vormden, maar geen doorgifte. Het Tribunal da Relação de Lisboa (Hof van Beroep in Lissabon) bevestigde deze beslissing. Het Supremo Tribunal de Justiça (het Hooggerechtshof van Portugal) verwees vragen naar het Europees Hof van Justitie (HvJ) voor opheldering.
het oordeel
Het Hof van Justitie vraagt zich ten eerste af of artikel 1, lid 3, gelezen in samenhang met artikel 8, lid 1, van de Satelliet- en kabelrichtlijn omroeporganisaties een exclusief recht verleent om de doorgifte via de kabel toe te staan of te verbieden, en ten tweede of deze doorgifte wordt verricht door een instelling zoals een hotel.
De satelliet- en kabelrichtlijn heeft tot doel grensoverschrijdende satellietomroep en doorgifte via de kabel te vergemakkelijken en de lidstaten te verplichten toe te zien op de eerbiediging van het auteursrecht en de naburige rechten. De richtlijn voorziet echter niet in een exclusief recht voor omroeporganisaties om doorgifte via de kabel toe te staan of te verbieden. Uit de gecombineerde lezing van de overwegingen 8, 9 en 27 van de richtlijn satelliet en kabel blijkt dat een kabelexploitant de toestemming moet krijgen van elke houder van auteursrechten en naburige rechten op elk deel van het doorgegeven programma en dat, tenzij er een tijdelijke uitzondering is in het geval van bepaalde wettelijke licentieregelingen, deze toestemming contractueel moet worden verleend, wat het meest geschikte middel is om de gewenste Europese audiovisuele ruimte tot stand te brengen binnen een kader dat rechtszekerheid garandeert (punt 72).
Verder verduidelijkt het HvJ dat de Satelliet- en Kabelrichtlijn betrekking heeft op de betrekkingen tussen auteursrechthebbenden en kabelexploitanten, in het bijzonder exploitanten van traditionele kabelnetwerken (punt 76). Het arrest benadrukt dat instellingen zoals hotels, die zich bezighouden met de gelijktijdige distributie van uitzendingen via coaxkabels naar hotelkamers, niet binnen het bereik vallen van de definities van “kabelexploitant” of “kabeldistributeur” volgens de Satelliet- en Kabelrichtlijn. De richtlijn breidt de exclusieve rechten van omroeporganisaties niet uit tot entiteiten zoals hotels (punten 76 en 84).